Babaeski Ticaret Borsası Başkanlığı

Ayçiçek Yetiştirciliği

Ayçiçek Yetiştirciliği

Ayçiceği Yetiştiriciliği

Ülkemizin en önemli yağ bitkilerinin başında ayçiçeği gelmektedir. Yörelere göre çeşitli isimlerle anılan ayçiçeği bitkisinin yağ sanayinde işlendikten sonra küspesi önemli bir hayvan yemidir. Sap ve tabla kısımları da hayvan beslenmesinde değerlendirilmektedir. Sap kısmı aynı zamanda kağıt sanayin de değerlendirilmektedir. Ayçiçeğinin kabuklu olarak yağ miktarı %35 ve biraz üzerindedir. Kabuksuz olarak ise yağ miktarı %50’nin üzerinde olup son ıslah çalışmaları ile bu oran %55’in üzerine çıkmış bulunmaktadır.Yağı alındıktan sonra küspesinin kuru madde miktarı %88-89 , ham protein miktarı %34-38, küspede kalan ham yağ miktarı %1-3, ham lif %24-28 ve kül miktarı %5-10 arasında değişmektedir.

Ayçiçeğinin üretim alanı yıldan yıla değişmekle birlikte yağlı tohumlara olan ihtiyacımızın fazla olması ve destekleme kapsamına alınan ürünler içinde olması nedeni ile her yıl üretim alanı artmaktadır. Üretim alanının artmasının yanında ıslah edilmiş verimi ve % yağ miktarı yüksek ayçiçeği tohumlarının üreticiler tarafından kullanılmaya başlanması nedeni ile bazı yörelerde sulama yapılması sebebi ile birim alandan alınan ürün miktarı üreticilere önemli düzeyde gelir getirmektedir.Kuru ve sulu şartlarda yetiştiriciliği yapılan ayçiçeği bitkisinin toprak analizlerine dayalı olarak gübrelenmesi verimi arttırmanın yanında danedeki % yağ miktarını da arttırarak üreticilere daha fazla gelir getirmektedir. 

Toprak isteği bakımından fazla seçici olmayan ayçiçeği bitkisi su tutma özelliği iyi,organik madde miktarı yüksek, milli tınlıdan killi tınlıya kadar değişen toprak bünyelerinde iyi gelişme gösterir. Topraktan oldukça fazla miktarda kalsiyum kaldırması nedeni ile orta düzeyde kireç ihtiva eden ve pH değeri yüksek olmayan topraklarda iyi gelişme gösterir.Toprağın hafif asit ve nötr karakterde olması verim üzerine olumlu etki yapmaktadır.Genel olarak 5.7-8 pH değerleri arasında yetiştiriciliği yapılmasına rağmen en iyi gelişme pH değeri 6.0-7.2 arasındadır.Yüksek pH değeri sodyum alımını arttırırken fosfor, demir ve mangan alımın azaltmaktadır.Buna karşılık düşük pH değerlerinde ise fosfor alımı azalır, alüminyum ve mangan alımı artar. 

Ayçiçeği bitkisi ülkemizde genellikle verimliliği yüksek olamayan az derin yapılı yüzeysel topraklarda kuru tarım şartlarında (sulama yapılmadan) yetiştirilmektedir. Son yıllarda derin yapılı topraklarda yetiştiriciliği sulama yapılmak sureti ile yapılarak yüksek verim elde edilmektedir. Kazık kök sistemi 2-2.5 m ve hatta bazı yörelerde daha derine gitmesine rağmen fazla derin olmayan topraklarda kılcal kökler yüzeysel olarak oluşur(15-25cm).Derin yapılı topraklarda ise kılcal kökler 40-50 cm kadar derinliğe inebilmektedir. Ayçiçeği tarımının ileri olduğu ülkelerde sulamanın da yapılması nedeni ile bir dekardan 400-500 kg düzeyinde ürün alınmasına rağmen ülkemizde kuru tarım şartlarında sulama yapılmayan yörelerde dekardan alınan ürün miktarı 150-250 kg arasında değişmekte, sulama yapılan ve derin yapılı topraklarda yetiştirilen ayçiçeklerinden batı ülkelerinde olduğu gibi dekardan 400 kg’ın üzerinde ürün alınabilmektedir. 

Çeşitlerine göre kısa gelişme dönemli (80-90gün) erkenci çeşitlerin yanında uzun gelişme dönemli (140-150) geççi çeşitlerde bulunmaktadır.Erkenci çeşitlerde sıcaklık isteği yörelere göre 1600-2600 oC sıcaklık gerekirken geççi çeşitlerde 1800-2800 oC sıcaklık gerekmektedir.ayçiçeği bitkisinde ortalama sıcaklığın 18-22 oC arasında olması iyi ürün almayı sağlar.Özellikle çiçeklenme döneminde sıcaklığın 30oC’nin üzerinde olduğu yörelerde tohum bağlama ve danenin dolması tam olarak gerçekleşmez.Toprak sıcaklığına ve rutubetine bağlı olarak danelerin çimlenmesi 10-12 günde gerçekleşir.İlk gelişme bitkinin kök sisteminde olur.Toprak sıcaklığı 15 oC düzeyinde olması durumunda tohumların çimlenmesi daha iyi olur ve çıkış düzgün meydana gelir.Çıkışın düzgün olması tabladaki danelerin hasadında kolaylık sağlar.Toprak sıcaklığının 4 oC nin altında olması durumunda çıkışta büyük problem olur.Çıkıştan sonra havanın serin gitmesi ve sıcaklığın -5 oC nin altına düşmesi halinde ilk yaprakçıklar (kotyledon) soğuktan zarar görür.Çok yüksek sıcaklıklar ise ürün miktarını azalttığı gibi danedeki % yağ miktarını da azaltır.gelişme dönemi itibarı ile yüksek verim için ortalama 500-550 mm suya (yağışa) ihtiyacı vardır.Yağışın veya sulamanın yeterli olması durumunda yüksek verim alınır

Ayçiçeğinde Gübre Kullanımı

Ayçiçeğine verilecek gübre miktarı dekardan alınacak ürün miktarına ve toprak analiz sonuçlarına göre belirlenmelidir. Ayçiçeğinde doğru gübre kullanımı sadece ürün miktarını arttırmakla kalmayıp ürünün kalitesini düzeltmek suretiyle üreticiye önemli derecede gelir getirmektedir. Şekil 14 de gösterilen gelişme dönemleri dikkate alınarak ayçiçeğinde sulamasız veya sulamalı şartlarda gübre kullanımında ayçiçeğinin kaldırdığı besin maddesi miktarları gösterilmiştir.

 

Şekil 14.Ayçiçeğinde dane ve sap (vejetatif) kısım ile topraktan kaldırılan besin maddesi miktarları

Yüz kilogram dane ürünü ile topraktan kaldırılan besin maddesi miktarları çeşitlere göre biraz farklılık göstermekle birlikte azot (N) 1,9-2,0 kg, Fosfor (P2O5) 1,5-1,6 kg Potasyum (K2O) 2,3-2,4 kg, Magnezyum (MgO) 0,3-0,4 kg ve Kalsiyum (CaO) 0,3 kg kadardır. Kaldırılan bu besin maddesi miktarları Şekil 15 ve Şekil 16 da gösterilmiştir.

 

Şekil 15. 100 kg dane ürünü ile kaldırılan besin maddesi miktarları

Şekil 16. Ayçiçeğinde bitki kısımlarına göre besin maddesi dağılımı

Ayçiçeğinin dane ürünü ile topraktan kaldırdığı besin maddesi miktarlarına oranla bitkinin kök sap yaprak ve tablasıyla kaldırdığı besin miktarları oldukça fazladır. Bir dekardan ortalama olarak 300-350 kg dane ürünü ve bitkinin diğer kısımlarıyla topraktan kaldırdığı besin maddesi miktarları Şekil 17 ve Şekil 18 de gösterilmiştir.

Şekil 17. Dekardan 350 kg Ürün ve Bitki İle Toplam Kaldırılan (kg)

Şekil 18. Dekardan Ayçiçeği Sapı İle Topraktan Kaldırılan (kg)

 

Ayçiçeğinin sap ve dane kısmıyla bir dekardan kaldırdığı besin maddesi miktarları incelendiğinde dekardan 12-15 kg azot (N), 8-9 kg fosfor (P2O5), 35-38 kg potasyum (K2O), 7-8 kg Magnezyum (MgO) ve 18-20 kg Kalsiyum (CaO) kaldırdığı görülmektedir.Hasat sonunda bitkinin bazı kısımlarının toprağa geri verilmesi nedeniyle gübre tavsiyesinde toprağa geri verilen besin maddesi miktarları dikkate alınmalıdır. Ayçiçeği bitkisinin bir dekardan kaldırdığı mikro besin elementleri (demir, mangan , çinko bakır ve bor) miktarları dekara gram olarak Şekil de verilmiştir.

Şekil 19. Ayçiçeği İle Bir Dekardan Kaldırılan Mikro Element Miktarları (gr/da)

Ayçiçeği tarımında iki ayrı dönemde gübre kullanmak gerekir. İlk gübre uygulaması ayçiçeği ekiminden biri iki hafta önce serpme olarak veya kombine mibzerle ekimde. Ekimle birlikte bant (çizi) halinde uygulanmalıdır. Gübreler tohum ekme derinliğinin 5-6 cm altına gelecek şekilde karıştırılmalıdır. İkinci gübre uygulama zamanı ise bitki çıkış yaptıktan sonra ilk çapalama öncesi yapılmalıdır. Sulama yapılan yörelerde bazı durumlarda ikinci gübre uygulaması (üst gübre) ilk sulama öncesine denk getirilerek uygulanmalıdır. Tablo 8 de kuru şartlara göre dekardan alınacak ürün miktarına ve toprak tipine göre, Tablo 9 da ise sulu şartlarda alınacak ürün miktarı ve toprak tipine göre örnek gübre önerileri yapılmıştır. Bu öneriler sadece bir örnek olup en doğru gübre kullanımı toprak analizine göre yapılan gübrelemedir bu nedenle 3-4 yılda bir toprak analizi yaptırmak sureti ile gübre kullanmak gerekir.

Tablo-8 Sulama yapılmayan ayçiçeği yetiştiriciliğinde verilecek gübre miktarları (kg/da)

Gübreleme Zamanı

Gübre Cinsi
Toprak Tipi

Hafif (Kumsal-Tın)

Ağır  (Killi)

Ürün miktarı kg/da

200-250

250-300

200-250

250-300


Taban 
(ekim öncesi)
15-15-15 veya

10-20-20 veya

20-20-0 veya

DAP

40-45

30-33

30-33 

--

45-50

34-37

34-37

--

--

28-30

28-30

12-13

--

30-35

30-35

13-15




Çapada

Amonyumsülfat veya

CAN(%26N) veya

%33 N AN veya

Üre

18-20

15-16

12-13

9-10

21-23

17-19

14-15

10-11

16-18

14-15

11-12

8-9

18-20

15-16

14-15

10-11

Not: DAP kullanımı topraktaki azot miktarı yeterli olan tarlalarda tercih edilmeli veya DAP kullanımında üst gübre miktarı biraz arttırılmalıdır.

 

Tablo-9 Sulama yapılmayan ayçiçeği yetiştiriciliğinde verilecek gübre miktarları (kg/da)

Gübreleme Zamanı

Gübre Cinsi
Toprak Tipi

Hafif  (Kumsal-Tın)

Ağır  (Killi)

Ürün miktarı kg/da

300-400

400+

300-400

400+


Taban 
(ekim öncesi)
15-15-15 veya

10-20-20 veya

20-20-0 veya

DAP

50-55

38-42

38-42

16-18

60-65

45-48

45-48

20-21

--

--

35-38

15-16

--

--

40-42

17-18




Çapada
Amonyumsülfat veya

CAN(%26N) veya

%33 N AN veya

Üre

20-22

16-18

13-14

10-11

22-24

18-20

14-15

11-12

24-26

20-21

15-16

12-13

26-28

21-22

16-17

13-14

Not: DAP kullanımı topraktaki azot miktarı yeterli olan tarlalarda tercih edilmeli veya DAP kullanımında üst gübre miktarı biraz arttırılmalıdır.

 

Ticaret Borsası
64x64

Toprak Numunesi Alma Kuralları

Devam覺...
64x64

Gübre Çeşitleri

Devam覺...
64x64

Gübreleme

Devam覺...
64x64

Önemli Tahıl Hastalıkları

Devam覺...
64x64

Önemli Tahıl Zararlıları

Devam覺...
64x64

Buğday ve Arpa Yetiştirciliği

Devam覺...
64x64

Yaprak numunesi alma kuralları

Devam覺...
64x64

Ayçiçek Yetiştirciliği

Devam覺...
64x64

Mısır yetiştiriciliği

Devam覺...
64x64

Bitki besin eksiklikleri

Devam覺...
64x64

Yeni Meyve Bahçesi Tesisinde Fidan Gübrelemesi

Devam覺...
64x64

Bilgilendirme Slayt

Devam覺...

Üye Değilmisiniz? Üye olmak için Tıklayınız.

Giriş Yap | Kayıt Ol

Başkanımız

baskan
Ünsal VURAL
Yönetim Kurulu Başkanı

Günlük Fiyatlar

  • AYÇİÇEK
    En Düşük: 15.596
    En Yüksek: 15.686
    Ortalama: 15.655
    Miktar: 11500
    İşlem Adedi: 1
    Son Güncelleme
    20 Şubat 2024, 16:53
  • BUĞDAY
    En Düşük: 8.655
    En Yüksek: 9.453
    Ortalama: 9.116
    Miktar: 67.500
    İşlem Adedi: 7
    Son Güncelleme
    20 Şubat 2024, 16:54

Etkinlik Takvimi

Foto Galeri

  • TOPRAK TAHLİL LABORATUVARI
  • BASINDA BİZ

Videolar

  • TOBB Küçük Parmaklar
  • TOBB Küçük Parmaklar
  • İstihdam Seferberliği 2019 Kapsamında Uygulanan Teşvikler
  • İstihdam Seferberliği 2019 Kapsamında Uygulanan Teşvikler
  • Hannaver Faira Turkey 2016 Yılı Fuar Takvimi
    Hannaver Faira Turkey 2016 Yılı Fuar Takvimi
  • Kobi Bilgi Sistemi
    Kobi Bilgi Sistemi
  • Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
    Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
  • Abigem Trakya
    Abigem Trakya
  • Rekabet Kurumu
    Rekabet Kurumu
  • TOBB Türkiye Fuar Rehberi
    TOBB Türkiye Fuar Rehberi
  • Toprak Mahsülleri Ofisi
    Toprak Mahsülleri Ofisi
  • Tobb Tv
    Tobb Tv
  • Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi
    Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi
  • Ekmek İsrafınına Son
    Ekmek İsrafınına Son
  • TOBB Sermaye ve Emtia Piyasa Verileri
    TOBB Sermaye ve Emtia Piyasa Verileri